هر ساعت بر سیاهی ساحل گناوه افزوده می‌شود. سه روز است که نفت، راه ساحل را گرفته، وسعت بزرگی از سیاهی روی آبیِ دریای جنوب شناور است و با هر جذر و مد جلو می‌آید، به ماسه‌های ساحل می‌رسد و هرچه بر سر راه است را می‌آلاید.
ظهر شنبه یک شناور مسافربری لکهٔ نفت را دید و ادارهٔ بندر و دریانوردی را خبر کرد. آنها کارشناسان پایش را به دریا فرستادند و روز و شب نفت را از آب گرفتند اما بی‌فایده بود.
محیط زیست گناوه از چند ماه پیش به شرکت نفت نامه فرستاده بود که به داد دریا برسد و فکری به حال آلودگی‌ها کند؛ سالی چند مرتبه آلودگی مشتقات نفتی دریا و ساحل را فرامی‌گیرد و معمولاً شرکت نفت آخرین کسی است که سر می‌رسد. مثل دیروز که بالاخره غواص شرکت نفت به دریا پرید و در اعماق دریا، رد نشتی را در لوله‌های انتقال نفت به خارگ گرفت.
خط انتقال نفت از گناوه به جزیره خارگ، زیر گل‌ولای مدفون است و تا لحظهٔ نگارش این گزارش معلوم نیست که این گسترهٔ بزرگ سیاه دقیقاً از کدام نقطه‌ٔ لوله‌ٔ فرسوده، به بیرون جهیده است. لکه نفتی که فقط دو مایل تا ساحل فاصله دارد، جان زیستمندان دریا و ساحل را تهدید می‌کند. جز اینها، شناگاه‌ها هم آلوده شده و محیط زیست هشدار داده که مردم برای شنا به دریا نروند.
متولی دریا کیست؟
مثل هر باری که نفتکش‌ها، سکوها و چاه‌ها و خطوط فرسوده انتقال، دریا و خشکی را نفت‌آلود می‌کنند، فعالان محیط زیست به تکاپو افتاده‌اند.
«غلامرضا نعمتی»، عضو انجمن یاوران سبزاندیش طبیعت از صیادی شنیده که روزها پیش در خلیج فارس لکه‌ای نفتی دیده و لابد همان لکه بزرگ است که راهی گناوه شده.
او به ساحل سر زده و سیاهی را در طول ساحل سه‌کیلومتری دیده است. می‌گوید: «مشکل اینجاست که کسی زیر بار نمی‌رود»، می‌پرسد: «متولی دریا کیست؟» و جواب می‌دهد: «کسی نمی‌داند.» در دریا هم سازمان بنادر و دریانوردی فعالیت می‌کند، هم سازمان‌های شیلات و محیط زیست و هم وزارت نفت. پیگیری فعالان محیط زیست تا ظهر دیروز نشان می‌داد کسی زیر بار آلودگی نفتی نرفته است، نه شرکت نفت فلات قاره، نه پایانه‌های نفتی و نه سکوها.
یکی از نیروهای اداره بندر و دریانوردی گناوه می‌گوید: «سطح آلودگی گسترده است. نشتی مربوط به لاین (خط) انتقال نفت به خارگ است. باید شرکت‌های نفتی متولی برای رفع نشتی اقدام کنند. ما از چند جبهه وارد شدیم. یکسو اداره بندر، یکسو محیط زیست. از ساعت ۱۱ ظهر شنبه مشغول پایش دریا بودیم تا ۸ شب. محیط زیست هم بود. رئیس اداره بندر از همان لحظه اول با حساسیت زیادی موضوع را بررسی کرده و درگیر این موضوع است تا متولی را پیدا کند. فرمانداران گناوه و دیلم و محیط زیست گناوه و خارگ هم در حال رایزنی‌اند. تاکنون (ظهر یکشنبه) هم شرکت‌های نفتی زیر بار مسئولیت نرفته‌اند.»
بحران سطح یک؛ اداره بندر تنهاست
اداره بندر و دریانوردی دو، سه هفته پیش گزارشی درباره لکه نفتی از یک صیاد دریافت کرد. کارشناسان به دریا زدند و در پایش‌ها ردی از آلودگی ندیدند.
«محمدرضا حاجیانی»، کارشناس ایمنی و بهداشت این اداره می‌گوید اینکه آلودگی مربوط به چهارماه پیش است صحت ندارد: «آلودگی ساعت ۱۱ ظهر شنبه اتفاق افتاد. اولین گزارش از شناور مسافربری مهبد به برج کنترل اداره رسید. سریع به محل اعزام شدیم و دیدیم که سطح آلودگی گسترده است. بعد محیط زیست را در جریان گذاشتیم و الان اداره محیط زیست خارگ و گناوه و فرمانداری دیلم برای مشکل بسیج شده‌اند اما شرکت نفت نتوانسته کاری از پیش ببرد.»
از نگاه او این «بحران سطح یک» است و باید فرمانده صحنه‌ای هم حضور داشته باشد و نفت پای کار باشد، که نیست. «همه نیروها هستند اما اداره بندر تنهاست. آلودگی هر لحظه بیشتر می‌شود. شرکت نفت باید قبل از تکرار آلودگی به فکر باشد و پیشگیری کند.»
او با تیم مقابله با آلودگی همراه شده و اکنون در حال بازگشت از دریاست: «غواص‌ها می‌گویند احتمالاً لاین سوراخ شده، اما معلوم نیست دقیقاً از کجا. لاین مربوط به قبل از انقلاب است و دیگر خیلی فرسوده شده.» آنها شنبه‌شب برای جمع‌آوری آلودگی نفتی «بوم‌گذاری» کرده‌اند اما تا وقتی لوله‌ها نشتی دارند، بی‌فایده است. «بوم را در سطح دریا پهن می‌کنند و نفت و آلودگی‌های روغنی را جذب می‌کنند. با این روش جلوی آلودگی بیشتر ساحل را می‌شود گرفت، منتها به شرطی که آلودگی ادامه نداشته باشد. باز هم نفت تکه‌تکه به ساحل می‌رسد.»
ظهر دیروز غواص شرکت نفت هم به دریا پریده اما «چون لاین زیر گل‌ولای بوده» نتوانسته محل نشتی را پیدا کند. دست آخر معلوم نشد که نشتی از یک نقطه است، یا چند نقطه و برای بررسی بیشتر آلودگی، فقط فیلمبرداری و نمونه‌برداری انجام شد.
خطوط نفت را جابه‌جا می‌کنند
بعد از نامه‌نگاری‌های اداره محیط زیست با نفتی‌ها «قرار شده خطوط فرسوده نفت را جابه‌جا کنند». ۱۲سال پیش هم چنین وعده‌ای داده بودند. در آن زمان رئیس وقت پایانه‌های نفتی خارگ گفته بود که «خطوط لوله انتقال نفت با چهل سال قدمت، نفت خام را برای صادرات و ذخیره‌سازی به پایانه‌های نفتی خارگ منتقل می‌کنند» و تعمیر خطوط لوله جزو «پروژه‌های خوب در حال اجرا» است. (۱۷ مهر ۱۳۹۰، خبرگزاری شانا)
شرکت‌های بهره‌بردار نفتی ملزم به نوسازی و تعویض خطوط فرسوده هستند؛ سازمان محیط زیست دو سال پیش این موضوع را گوشزد کرده بود. مدیرکل وقت دفتر بررسی و مقابله با آلودگی‌های دریایی در جلسه‌ای با موضوع آلودگی‌های خلیج فارس گفته بود که شرکت‌های بهره‌بردار باید در اسرع وقت درباره زمان‌بندی اجرای پروژه برنامه بدهند و تا اجرای کامل بهسازی و تعویض خطوط فرسوده، که در منطقه خلیج فارس «شرکت نفت فلات‌قاره» متولی آن است، هرگونه نشت نفت را به سازمان‌های محیط زیست و بنادر گزارش بدهند و برای پاکسازی اقدام کنند.
یک سال پیش، بعد از تعویض خطوط انتقال نفت خام از سکوی ابوذر به جزیره خارگ، معاون سازمان محیط زیست گفت که بزرگترین عامل آلودگی نفتی خلیج فارس رفع شده است اما کار بازسازی لوله‌های قدیمی هنوز تمام نشده است.
«کامبیز عبدالهی»، رئیس اداره محیط زیست شهرستان گناوه می‌گوید: «مسیر فعلی که قدیمی و فرسوده است، از میدان نفتی امام‌علی با چهار لوله انتقال به خارگ می‌رود. نامه‌نگاری کردیم و ظاهراً قرار شده خطوط نفت را جابه‌جا کنند. به ما اینطور گفته‌اند. این آلودگی که هر سال چند بار تکرار می‌شود، هم برای محیط زیست انسانی خطر دارد، هم بر اکوسیستم دریا تأثیرات منفی می‌گذارد. آبزیان ما و آبزی‌پروری‌هایی که در ساحل است، تهدید می‌شود. باید هر طور شده، پیش از هر کاری منشأ آلودگی را شناسایی کرد.»
پاکسازی دریا و ساحل چند روزی طول می‌کشد و رد سیاه نفت بالاخره از دریا پاک می‌شود اما صیادان هم می‌دانند که دیر یا زود نفت از لوله‌های فرسوده بیرون می‌زند.
- منبع خبر : خلیج فارس
Saturday, 21 December , 2024