دسترسی ها

به طور کلی می توان کشور را از لحاظ درآمد و هزینه به ده طبقه یا دهک مختلف تقسیم بندی کرد. به صورتی که دهک های پایینی دارای هزینه های کم تر و دهک های بالاتر مانند دهک نهم و دهم هزینه بیشتری داشته باشند.

آخرین گزارش مرکز آمار از وضعیت درآمد و هزینه خانوارهای کشور مربوط به سال ۱۳۹۹ بوده و هنوز این رقم برای سال جاری به روز نشده، اما به روزرسانی هزینه پرداخت شده در سال گذشته با تورم سال جاری حکایت از رشد قابل ملاحظه هزینه ها در سال ۱۴۰۰ دارد.

رشد قابل توجه هزینه های ماهانه

آخرین داده های مرکز آمار ایران  در سال ۹۹ نشان می دهد متوسط هزینه ماهانه در آن سال به ازای هر خانوار شهری  ۵ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان بوده است.

این هزینه برای دهک اول به طور متوسط برابر با ماهی ۱ میلیون و ۴۳۰ هزار تومان و برای دهک دهم معادل با ۱۴ میلیون و ۸۲۰ هزار تومان برآورد شده است.

در صورتی که اثر شاخص تورم تا ماه آذر سال جاری را در میزان هزینه دهک ها در سال گذشته وارد کنیم، نتیجه می تواند معیار مناسبی برای تخمین افزایش هزینه ها در سال جاری باشد.

برای پاسخ به این پرسش نیازمند شاخص قیمت مصرف کننده در  آذرماه ۱۴۰۰ هستیم. این شاخص طبق اعلام مرکز آمار برای کل کشور و دهک های مختلف هزینه ای بیان شده است.

این شاخص برای کل کشور برابر با ۳۷۴٫۹ واحد به ثبت رسیده است. بنابراین حذف اثر تورم از رقم پرداختی ماهانه نشان می دهد هزینه هر خانوار در آذر ماه امسال برابر با ۷ میلیون و ۱۵۰ هزار تومان بوده است.یعنی اگر هر خانوار همان سبد مصرفی سال گذشته را داشته باشد طبق آمار تورم در این سال باید به طور متوسط حدود ۲ میلیون تومان بیشتر از سال قبل هزینه کند.

بر پایه تغییرات تورمی هزینه ماهانه دهک اول در آذر به حدود دومیلیون تومان رسیده و  دهک دهم معادل با ۲۰ میلیون  و ۵۰۰ هزار تومان برآورد می شود.

کاهش قدرت خرید کم درآمدها

برای برآورد رسمی هزینه های خانوار باید منتظر آمارهای رسمی ماند اما  با این حال، درصورتی که نسبت هزینه هر خانوار در سال گذشته را به همان شاخص در ماه آذر ۱۴۰۰ تقسیم کنیم، نتیجه ای را نشان می دهد که حاکی از کاهش قدرت خرید خانوار به تفکیک دهک ها است.

این موضوع به عبارت دیگر شکل دیگری از همان تورمی است که هر دهک در طول یک سال تجربه کرده است. نسبت هزینه ای که هر کدام از دهک ها سال قبل برای سبد مصرفی شان پرداخته اند به رقمی که با احتساب تورم به دست می آید را می توان نسبتی از توان خرید هر خانوار شهری معرفی کرد. این رقم برای دهک اول برابر با ۷۲٫۲ درصد بوده است به این معنا که توان پرداخت در دهک ابتدایی هزینه خانوارهای تقریبا ۷۲٫۲ درصد این رقم با احتساب اذر ماه سال جاری بوده است. یعنی قدرت خرید این دهک در کشور نسبت به سال قبل ۲۸ درصد کمتر شده است.

بیشترین کاهش ها در قدرت خرید مربوط به دهک اول و دهک دهم بوده است. در دهک پایانی نیز سهم هزینه ها  ۷۲٫۳ درصد بوده که به معنای کاهش ۲۷ درصدی قدرت خرید است. این موضوع ارتباط تنگاتنگی با تورم نقطه ای در این بازه دارد. به عبارت دیگر کاهش قدرت خرید در این دهک ها به دلیل تورم بالاتر ثبت شده در دهک اول و دهم است. تورم دهک ابتدایی در اذرماه برابر با ۳۸٫۵ درصد و دهک دهم معادل با ۳۸٫۳ درصد محاسبه می شود.

کمترین کاهش در قدرت خرید نیز مربوط به دهک نهم بوده که سهم هزینه های آن برابر با ۷۳٫۱۲ درصد بوده که نشان از کاهش ۲۶٫۹ درصدی قدرت خرید این دهک در کشور داشته است. تورم این دهک نیز کمترین تورم در میان دهک هاست که برابر با ۳۶٫۷۶ درصد بوده است.