حق یا تکلیف بودن شرکت در انتخابات از سوی مردم مساله‌ای است که روشنگری آن مشارکت حداکثری و حضور فعالانه همگانی را رقم می‌زند. انتخابات حقی است که از همان نخستین بیان‌ها در کلام  و از همان آغازین روزها در عمل نمود یافت، اما رها کردن این حق در مکتب سیاسی روح‌الله ناپسند است.

جمله‌ای که اکنون آذین بخش صندوق‌های رای و آغازگر فرآیند انتخاباتی است، جان مایه مردم سالاری دینیِ جاری در یک جمهوریت ۴۳ ساله است که هم مشروعیت و هم مقبولیت نظام را تبیین می‌کند.

جمله “میزان رای ملت است” نتیجه بینشی سیاسی است که اتکا به آراء عمومی را رکن و بن مایه اساسی نظام جمهوری اسلامی می‌داند و شاهد در این گفتار ۱۲ اردیبهشت و همه پرسی است که کمتر از ۲ ماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، اصل نظام پیشنهادی معمار کبیر انقلاب را در معرض انتخاب گذاشت.

اما گنجاندن جمهوریت در نظام پیشنهادی روح‌الله و میزان قرار دادن رای ملت، بارها از سوی بنیان‌گذار انقلاب مورد تبیین قرار گرفت تا چونی، چرایی و چگونگی آن در پشت لفظ پنهان نماند؛ حضور حداکثری قشرهای مختلف مردم، بیان رای به مثابه حق و وظیفه شرعی و قانونی، آزادی انتخاب و  نحوه برپایی انتخابات، بخشی از اصولی است که امام انقلاب در سخنانی چندباره بر آنها تاکید کرده است.

در این بیان میزان از جایی رای ملت است که زن و مرد، پیر و جوان، شهری و روستایی، رسته‌های مختلف شغلی و در یک کلام همه یک حق برای ابراز آن داشته باشند.

آنجایی که گفت: “همین مردم محروم دانشگاه، جوان‌های محروم دانشگاه، همین جوان‌های محروم مدرسه فیضیه، همین جوان‌های محروم در ارتش، همین جوان‌های محروم در بازار، همین جوان‌های محروم در کارخانه‌ها و در کشاورزی، اینها باید رأی بدهند.”

آنجا که می‌گوید سرنوشت ایران، سرنوشت همه است و امور سیاسی مخصوص یک طبقه نیست و آنجا که بانوان را خطاب قرار می‌دهد: “همان طوری که مردها فعالیت می‌کنند برای انتخابات، زنان هم باید فعالیت بکنند برای اینکه فرقی ما بین شما و دیگران در سرنوشت تان نیست” و  “همان طوری که مردها باید در امور سیاسی دخالت کنند و جامعه خودشان را حفظ کنند، زن‌ها هم باید دخالت و جامعه را حفظ کنند”

و آنجا که در جمع دانشجویان از همه می‌خواهد که سهل انگاری را کنار بگذارند و به پای صندوق‌ها بروند؛ “نگویید که دیگران رأی می دهند. من هم باید رأی بدهم، تو هم باید رأی بدهی، آن روستایی هم که در کنار مزرعه خودش کار می کند هم باید رأی بدهد.”

در این دیدگاه شرکت در رای‌گیری نوعی وظیفه برای تعیین سرنوشت، حفظ استقلال و عزتمندی کشور است که هم به عنوان تکلیفی شرعی تعریف می‌شود و هم مسئولیتی اجتماعی. همین تکلیفی که صف‌های پرشور انتخاباتی را در دشوارترین روزهای برش تاریخی انقلاب اسلامی، تا پای صندوق‌های رای رقم زده است، درست از آنروز که به گفته امام امت انتخابات دیگر امری تشریفاتی نبود و حضورها در نتیجه واقعی موثر واقع شد؛ از همان روزی که رهبر کبیر انقلاب حضور همه در صحنه را ضروری دانست.

این شور همراه با شعور از جایی قوت می‌گیرد که امام خمینی (ره) گفت: “ما مکلفیم به اینکه در امور دخالت کنیم. ما مکلفیم در امور سیاسی دخالت کنیم؛ مکلفیم شرعاً؛ … که راجع به مسائل اسلامی، که پیش می آید، چه وکیل بخواهید تعیین کنید و چه رئیس جمهور بخواهید تعیین کنید، باید در صحنه باشید؛ عذری ندارید که بروید کنار بنشینید”.

و آنچنانکه خواست: ” از ملت شریف ایران تقاضا می کنم که در این امر مهم حیاتی، سستی و بی تفاوتی از خود نشان ندهند و انتظار دارم همان طوری که با شور و شعف به پای صندوق های رأی برای تصویب جمهوری اسلامی رفتند، در این امر نیز با جدیت و علاقه به اسلام، شرکت کنند؛ که خداوند متعال با آنان و پیروزی نصیب ملت شریف مسلمان است”.

اتکا به رای ملت و اعطای مسئولیتی شرعی، قانونی و اجتماعی به آنها، پرداختن به چگونگی برپا کردن فضایی مردم سالارانه و انتخاباتی قانونمدار را اجتناب ناپذیر می‌کند.

حق انتخاب، قدرت انتخاب می‌طلبد و آزادی و امکان انتخاب را لازم دارد و معرفی درست و واقعی نامزدها را طلب می‌کند در نهایت حضوری حداکثری.چرا که از نظر امام ملت، مردم آزاد خطا نمی‌کنند؛ ” یک وقت یکی می خواهد یک کاری بکند اشتباه می کند، یک وقت یک مملکت سی میلیونی نمی شود اشتباه بکند”. از این رو مشارکت حداکثری در انتخابات ضریب اشتباه را پایین می‌آورد و نتیجه انتخابی اصلح می‌شود که سرنوشتی روشن دستاورد او در سال‌های تصدی باشد.

“آزادی مطبوعات به معنی واقعی، ذکر تمامی واقعیت‌ها و حقایق و آگاه ساختن مردم به همه مسائل و…” از شرایطی است که معمار انقلاب برای فراهم کردن شرایط و برپا کردن انتخاباتی آزاد ضروری می‌داند.

تاریخ به روشنی گواه است که امام خمینی پیوسته از معرفی مصداق پیش از انتخاب عمومی پرهیز داشته و از انتخاب مردم حمایت و پشتیبانی، اما معیارهای یک گزینش درست را پیش روی امت فهرست کردند که تا همین امروز و تا انتخابات ۱۴۰۰ کاربرد می‌یابد.

مطالعه دقیق در سوابق اشخاص و گروه ها، وفاداری به اسلام عزیز، پرهیز از تمایلات چپ و راست گرایانه، خیرخواهی امت، عالِم به اوضاع وقت، عالم به اسلام، امین در کارهایشان از جمله معیارهایی است که روح‌الله نظام اسلامی برای انتخابی کارا در بیان خود به یادگار گذاشته است.

نتیجه اصل و میزان گذاشتن رای مردم برای مدیریت جامعه، دعوت از ملت ایران به معنای کامل کلمه و تاکید بر لزوم حضور همه قشرها در پای صندوق‌های رای، به همراه برپا ساختن انتخاباتی آزاد و ساختارمند و به دنبال آن ساخت مشروع و مقبول ساختارهای نظام اسلامی عبارتی شد ماندگار بر ادبیات سیاسی دنیا و قلب‌های مشتاق ایرانیان نقش بسته است؛ ” جمهوری اسلامی ایران، نه یک کلمه کم، نه یک کلمه زیاد”.

نوعی نظام سیاسی با دکترینی اسلامی و مردم سالارانه که چنان مستحکم بنا شد که نمی‌تواند هیچ بخشی از آن را ندیده گرفت. نوعی نظام اسلامی که از اعتراض بیست و چند ساله مردم، پرچمداری اندیشمندی سیاسی و عالمی دینی و تحمل ۱۳ سال تبعید برآمد و یاسی به درازای ۴۳ سال را برای دشمنان اسلام و ایران رقم زده است.

  • منبع خبر : ایرنا