بنابر نظر سازمان جهانی بهداشت، از عوامل اجتماعی‌ای که روی سلامت انسان اثرگذار هستند، می‌توان به شرایطی اشاره کرد که افراد در آن متولد می‌شوند، رشد کرده، کار و زندگی می‌کنند. تمام نیروها و سیستم‌هایی که شرایط زندگی روزمره فرد را شکل می‌دهد، روی سلامت او تاثیر مثبت یا منفی می‌گذارد.
به‌طور کلی عوامل اجتماعی که روی سلامت انسان اثرگذارند را می‌توان در پنج گروه بزرگ تقسیم‌بندی کرد:
۱. مراقبت‌های بهداشتی: دسترسی آسان فرد به مراکز ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی را شامل می‌شود.
۲. ثبات اقتصادی: این عامل ارتباط بین موقعیت مالی فرد و وضعیت سلامتی او را نشان می‌دهد. مثلا، دربرگیرنده وضعیت اشتغال، امنیت غذایی، داشتن سرپناه و از این دست موارد است.
۳. تحصیل: این عامل هم نشاندهنده ارتباط میزان تحصیلات فرد و سلامت اوست.
۴. جامعه و زندگی اجتماعی: این عامل هم حول محور نوع زندگی، کار و وضعیت یادگیری انسان است که روی سلامت او اثر می‌گذارد.
۵. محله و منطقه زندگی: محیط‌زیست و مکانی که فرد در آنجا زندگی می‌کند هم روی سلامت او اثر می‌گذارد.
دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی
جامعه‌ای که مردمانش دسترسی به مراقبت‌های حرفه‌ای بهداشتی نداشته باشند، جامعه‌ای سالم نخواهد بود. بخش درمان باید از کیفیت مناسبی برخوردار باشد و تمامی افراد جامعه به‌طور یکسان از این مراقبت‌ها بهره‌مند شوند. بنابراین دولت‌های هر جامعه باید برنامه‌هایی مناسب برای حفظ سلامت افراد جامعه خود داشته باشد.
ثبات اقتصادی
یکی دیگر از عواملی که روی سلامت انسان تاثیر دارد، ثبات اقتصادی است. ثبات اقتصادی هر جامعه‌ای می تواند به افراد آن جامعه کمک کند تا در مواقع ضروری از مراقبت‌های پزشکی مناسبی برخوردار شوند.
داشتن حرفه‌ای مناسب با حقوق مکفی برای امنیت غذایی و مسکن ضروری است. اما افراد یک جامعه باید بتوانند از حقوقی که دریافت می‌کنند، پس‌انداز هم داشته باشند تا در مواقع بیماری برای درمان خود اقدام کنند. آن دسته از افراد که توانایی پرداخت پول برای درمان ندارند، به بیماری‌های مزمن و ناتوان‌کننده مبتلا می‌شوند و از سلامت‌شان روز به روز کاسته می‌شود.
بررسی میان کشورها و جوامع مختلف جهان نشان داده است طول عمر افرادی که در کشورهای با درآمد بالا زندگی می‌کنند، ۱۹ سال بیشتر از افرادی است که در کشورهای کم‌درآمد هستند.
مسئولان هر جامعه باید برنامه‌های استخدامی، مشاوره‌های حرفه‌ای و مراکز برای مراقبت باکیفیت از کودکان داشته باشند و همچنین شرایطی فراهم کنند که افراد برای تامین غذا، مسکن، مراقبت‌های بهداشتی و تحصیل حقوق مکفی دریافت کنند. با چنین برنامه‌هایی می‌توان امیدوار بود که سلامت تک تک افراد و در نتیجه کل جامعه حفظ شود.
دسترسی آسان به تحصیل
بررسی‌های محققان نشان می‌دهد بین تحصیل و درآمد فرد و شاخص‌های سلامتی ارتباطی بسیار قوی وجود دارد. وقتی کودک یا نوجوانی هنگام رشد خود به امکانات باکیفیت تحصیلی دسترسی داشته باشد، وضعیت زندگی او در آینده مطلوب خواهد بود.
تحصیل برای رشد اجتماعی و ذهنی کودکان ضروری است و دسترسی به دبیرستان‌های کارآمد می‌تواند درهای جدیدی به روی فرد برای داشتن تحصیلات بالاتر و فرصت‌های استخدامی بهتر باز کند.
کودکانی که در خانواده‌های کم‌درآمد زندگی می‌کنند یا دچار معلولیت‌هایی هستند یا به هر دلیل دیگر از این حق اجتماعی خود محروم می‌شوند، در آینده نمی‌توانند به سطح تحصیلی بالاتری دست یابند. در نتیجه این افراد در بزرگسالی برای یافتن مشاغلی با درآمد بالا و امنیت شغلی با مشکل مواجه شده و برای فراهم کردن یک زندگی مطلوب با مشکل مواجه می‌شوند. احتمال اینکه این افراد گرفتار بیماری‌های مزمن مانند دیابت، ناراحتی‌های قلبی یا افسردگی شوند، بسیار بالاست.
اضطراب ناشی از مشکلات اقتصادی هم اثر بسیار بدی روی فرد گذاشته و سلامت او را تهدید می‌کند. مثلا، زندگی در فقر، تاثیری منفی روی رشد مغز کودک می‌گذارد.
در برخی از جوامع برنامه‌هایی ترتیب داده شده است تا افراد با تحصیلات کم را تشویق به ادامه تحصیل و در نتیجه داشتن فرصت‌های شغلی بهتر می‌کند.
محیط اجتماعی
تعامل بین افراد و اعضای خانواده و همچنین همکاران‌شان روی سلامت جسم و روح‌شان اثرگذارست. مثلا، شرایط بد محل کار و تبعیض بین کارکنان اثر بدی روی حال روحی و عزت نفس کارکنان دارد. علاوه‌بر این کودکانی که پدر و مادر ندارند یا به دلیلی آنها کنارشان نیستند یا از افراد دیگر جامعه خود زورگویی می‌بینند، نمی‌توانند از بدن و ذهنی قوی و سالم برخوردار شوند. این مشکلات و همچنین احساس تنهایی اثری منفی روی سلامت کودکان می‌گذارد و این تاثیر منفی تا بزرگسالی با آنها همراه خواهد بود.
بیشتر عوامل اجتماعی که روی سلامت افراد جامعه اثر بد می‌گذارد، تحت کنترل هر یک از افراد جامعه نیست و هر دولتی باید برای بهبود شرایط خانواده‌ها و تمامی افراد جامعه برنامه‌های مناسبی ترتیب دهد.
مثلا، آموزش داشتن روابط مثبت در خانه، محل کار و به‌طور کلی جامعه می‌تواند حال عمومی افراد یک جامعه را بهبود بخشد.
در ضمن در هر جامعه باید برنامه‌ای هم برای حمایت از افرادی که دارای معلولیت و ناتوانی‌های خاصی هستند، ترتیب داده شود.
محله زندگی افراد
محله و منطقه زندگی و شرایط زیستی هر فرد با سلامت و ایمنی او ارتباطی مستقیم دارد. افراد بسیاری در دنیا هستند که در محله‌هایی با ویژگی‌های زیر زندگی می‌کنند:
* محله‌هایی با نرخ بالای جرایم خشن
* محله‌هایی با آلودگی‌های بالای زیست‌محیطی
* محله‌هایی با هوا و آب نوشیدنی ناسالم
معمولا اقلیت‌های نژادی کشورهایی که نژادپرستی در آنها وجود دارد در محله‌های ناسالم زندگی می‌کنند و احتمال اینکه افراد با درآمد کم و همچنین تهیدست هم مجبور به زندگی در اینگونه مکان‌ها شوند، بسیار بالاست. شرایط موجود در اینگونه محیط‌ها سلامت افراد را تهدید می‌کند.
در اینگونه محله‌ها حتی فرد در محل کار خود هم ممکن است با شرایطی در ارتباط باشد که سلامت او را به خطر اندازد. مثلا ممکن است آنها در معرض دود سیگار همکارهای خود قرار بگیرند و توانایی تغییر شرایط را نداشته باشند.
شوراهای محلی، دولت و مسئولان کشور باید برای تغییر شرایط بد اینگونه محله‌ها دست به اقداماتی موثر بزنند و وضعیت را برای زندگی سالم افراد بهبود بخشند. مثلا، صاحبان شرکت‌ها باید مجبور به کاهش خطرات موجود در محل کار شوند یا با برطرف کردن مشکلاتی که منجر به بزهکاری در محله‌ها می‌شود، فضای امنی برای تمامی افراد جامعه به‌وجود آورند.
درضمن تمامی مردم یک جامعه حق برخورداری از هوا و آب سالم دارند و باید محیط زندگی‌شان از انواع آلودگی‌ها مبرا باشد.
فقط با زندگی در محیط‌های سالم می‌توان به داشتن جسم و روحی سالم امیدوار بود. بنابراین مسئولان هر جامعه‌ای باید به تمام مواردی که سلامت افراد جامعه را به خطر می‌اندازد توجه کافی کرده و در جهت رفع آن بکوشند.
- منبع خبر : خبر آنلاین
Sunday, 22 December , 2024